یکی از مجموعه هایی که در اقتصاد هر کشور، در رابطه با خرید و فروش ارزهای خارجی، چه در شکل فیزیکی و چه در شکل دیجیتال آن، به فعالیت مشغول بوده، صرافی ها هستند که به دلیل نقشی که در معاملات این حوزه داشته و حساسیت شغلی آن ها، همواره مورد توجه دولت ها و به طور اخص، بانک های مرکزی بوده اند.
در پاسخ به این سوال که صرافی چیست و نحوه کار و خدمات آن به چه صورت می باشد، باید گفت، صرافی در لغت، به معنی داد و ستد انواع مختلف پول بوده؛ اما امروزه در حقوق کشور ما، به نوع خاصی از شرکت های تضامنی یا سهامی خاص گفته می شود که موضوع فعالیت آن، به طور اخص، خدمات صرافی می باشد.
خدمات صرافی، نیز مطابق دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی ها ،عبارت است از: «خريد و فروش نقدی ارز، انجام عمليات مربـوط بـه حوالـه هـای ارزی از طريق موسسات اعتباری و ارايه خدمات ارزی برون مـرزی از طريق کارگزاران در چارچوب قـوانين و مقـررات ارزی و خريـد و فروش مسکوک طلای ضرب شده توسط بانک مرکز»
تاسیس صرافی نیازمند مجوز صرافی می باشد. در کشور ما، توسط اشخاص حقیقی و حقوقی(صرفا بانک ها موسسات مالی و اعتباری)، امکان پذیر می باشد. با این تفاوت که تاسیس صرافی توسط اشخاص حقیقی، صرفا در قالب شرکت تضامنی و تاسیس صرافی توسط بانک ها و موسسه های مالی و اعتبای، تنها به صورت شرکت سهامی خاص، امکان پذیر می باشد.
پس از پاسخ به این سوال که صرافی چیست، در بخش های بعد، به معرفی انواع صرافی پرداخته و پس از معرفی انواع صرافی، نحوه کار و خدمات آن را با توجه به دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی ها مصوب 1395 توضیح خواهیم داد.
معرفی انواع صرافی
در بخش قبل، در پاسخ به این سوال که صرافی چیست و نحوه کار و خدمات آن به چه صورت می باشد، گفتیم که، صرافی در لغت، به معنی داد و ستد انواع مختلف پول بوده؛ اما امروزه در حقوق کشور ما، به نوع خاصی از شرکت های تضامنی یا سهامی خاص گفته می شود که موضوع فعالیت آن، به طور اخص، عملیات صرافی می باشد.
پس از پاسخ به این سوال که صرافی چیست، در این بخش قصد داریم به این سوال، پاسخ دهیم که انواع صرافی ،شامل چه مواردی می باشد؟ از آنجا که صرافی، از جهات مختلف، دارای انواع متفاوتی نیز بوده، در این بخش، به معرفی انواع صرافی، از چند منظر گوناگون می پردازیم.
تا پیش از تصویب دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی ها ، یکی از انواع صرافی ها، به این صورت بود که صرافی ها، به دو گروه تقسیم می گشتند: صرافی هایی که صرفا حق خرید و فروش نقدی ارز و سکه طلا را داشتند و صرافی های بانک ها و موسسات اعتباری که علاوه بر این موارد، می توانستند سایر فعالیت های ارزی، یعنی حواله ارزی را انجام دهند که با تصویب دستورالعمل فوق الذکر، عملا این تقسیم بندی از بین رفته و امروزه، تمام صرافی ها، حق انجام تمام فعالیت های صرافی را دارند.
از انواع دیگر صرافی ها، می توان به صرافی های ایجاد شده توسط اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی، که از طریق ثبت در سامانه جامع ثبت شرکت ها، تاسیس می شود، اشاره نمود. صرافی های تاسیس، شده توسط اشخاص حقیقی، لزوما باید در قالب شرکت تضامنی تاسیس شده، اما صرافی تاسیس شده توسط اشخاص حقوقی(صرفا بانک ها و موسسات مالی و اعتباری) صرفا حق تاسیس در قالب شرکت سهامی خاص را خواهند داشت. البته، هر دو گروه صرافی، دارای خدمات و نحوه کار مشابه می باشند.
یکی دیگر از انواع صرافی ها، تقسیم بندی آن ها به صرافی های فیزیکی و دیجیتال می باشد. منظور از صرافی های فیزیکی، صرافی هایی بوده که خرید و فروش ارز را به شکل حضوری و نقدی انجام داده و صرافی های دیجیتال، صرافی هایی هستند که به کار خرید و فروش ارزهای دیجیتال، نظیر بیت کوین و اتریوم، مشغول می باشند.