پنکیک سواپ (PancakeSwap) بزرگترین صرافی غیرمتمرکز در شبکه بی‌ان‌بی اسمارت چین است که به کاربران امکان می‌دهد تا توکن‌های خود را مبادله کنند یا با تامین نقدینگی، سود کسب کنند. این صرافی در تاریخ ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۰ (۳۰ شهریور) راه‌اندازی شد و عملا نسخه تغییر یافته‌ای از کد ورژن ۲ یونی سواپ در شبکه اتریوم است.
پنکیک سواپ مشابه با سایر صرافی‌های غیرمتمرکز از یک مدل بازارساز خودکار (Automated Market Maker) و استخرهای نقدینگی استفاده می‌کند که در ادامه آنها را توضیح می‌دهیم.
مهم‌ترین ویژگی پنکیک سواپ در مقایسه با رقیب اصلی خود یعنی یونی سواپ، کارمزدهای پایین آن است. از آنجایی که پنکیک سواپ در شبکه BSC فعالیت می‌کند، کارمزد معاملات پایینی دارد و تراکنش‌ها را با سرعت بالاتری نسبت به اتریوم تایید می‌کند. این یعنی در زمان ازدحام شبکه، مثلا زمانی که یک میم کوین سودده جدید عرضه شده و تقاضا بالاست، کاربران مجبور به پرداخت کارمزدهای هنگفت و انتظار مدت زمان زیاد نیستند.
از دیگر ویژگی‌های پنکیک سواپ می‌توان به امکانات این صرافی غیرمتمرکز اشاره کرد. در روزهای ابتدایی کار صرافی‌های غیرمتمرکز شاید این صرافی‌ها در برابر همتایان متمرکز خود حرفی برای گفتن نداشتند، با این حال، در سال‌های گذشته امکانات مختلفی به DEXها اضافه شده که با صرفی‌های متمرکز برابری می‌کنند. از جمله امکانات صرافی پنکیک سواپ می‌توان به مبادله (Swap)، تامین نقدینگی، معاملات دائمی، بریج یا پل بلاکچینی، امکان سفارش‌گذاری محدود (Order Limit)، فارمینگ، معاملات NFT و غیره اشاره کرد که می‌توان گفت به نیاز تمام کاربران پاسخ می‌دهد.
نگاهی دقیق‌تر به نحوه فعالیت پنکیک سواپ
پنکیک سواپ، همانطور که پیش‌تر گفتیم، از یک مدل بازارساز خودکار (AMM) برای انجام معاملات استفاده می‌کند. این مدل، به جای یک دفتر سفارش سنتی که در صرافی‌های متمرکز دیده می‌شود، از استخرهای نقدینگی بهره می‌برد. برای درک بهتر نحوه کار پنکیک سواپ، بیایید نگاهی دقیق‌تر به این مفاهیم بیندازیم.
استخر نقدینگی چیست؟
تصور کنید یک استخر پر از توکن‌های دو نوع مختلف داریم. مثلاً یک استخر پر از توکن‌های BNB و توکن‌های CAKE. این استخر، یک استخر نقدینگی (Liquidity Pool) نامیده می‌شود. هر کسی می‌تواند با فراهم کردن این دو نوع توکن به نسبت مشخص، در این استخر سرمایه‌گذاری کند و نقدینگی لازم را برای معاملات توکن‌ها فراهم کند.
در حقیقت تفاوت اصلی صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز، همین استخرهای نقدینگی است. در استخرهای نقدینگی، کاربران به جای اینکه توکن‌های خود را مستقیما با یکدیگر مبادله کنند، آنها را با توکن‌های موجود در استخرها مبادله می‌کنند. در این بین، قراردادهای هوشمند جایگزین صرافی‌های متمرکز شده و نقش واسطه را بازی می‌کنند.
هر فرد در صرافی‌های غیرمتمرکز می‌تواند در تامین نقدینگی استخرها شرکت کند و یک جفت توکن، مثلا BNB/CAKE را به نسبت برابر در استخر نقدینگی سپرده‌گذاری کند. در ازای این سپرده‌گذاری به فرد توکن‌های نقدینگی یا LP token داده می‌شود. تامین‌کنندگان نقدینگی می‌توانند هر زمان که بخواهند با فروش توکن‌های LP خود، اصل سپرده به همراه سود به دست آمده خود را دریافت و از استخر خارج کنند. اصلی‌ترین راه کسب درآمد تامین‌کنندگان نقدینگی، سهیم‌شدن در کارمزد معاملات یک استخر است.
بازارساز خودکار چیست؟
بازارساز خودکار یا به اختصار AMM، پروتکلی است که صرافی‌های غیرمتمرکز برای قیمت‌گذاری ارزهای یک استخر نقدینگی از آن استفاده می‌کنند. همانطور که گفتیم، صرافی‌های غیرمتمرکز برخلاف همتایان متمرکز خود از دفاتر سفارش استفاده نمی‌کنند و بر الگوریتم‌های ریاضی مبتنی بر عرضه و تقاضا متکی هستند.
الگوریتم AMM قیمت دو توکن موجود در استخر نقدینگی را بر اساس نسبت وزنی آنها تعیین می‌کند. برای درک بهتر بگذارید مثالی بزنیم. تصور کنید در همان استخر نقدینگی که بالاتر بررسی کردیم، 1000 واحد توکن CAKE و 1000 واحد BNB وجود دارد. بر اساس مدل بازارساز خودکار، در یک استخر نقدینگی حاصل ضرب مقدار دو توکن همیشه ثابت است. مثلا در این مثال، حاصل ضرب BNB و CAKE همیشه 1000000 خواهد بود (1000 * 1000).
هنگامی که شما از استخر توکن برداشت می‌کنید، برای حفظ این ثابت، قیمت توکن باقی‌مانده در استخر افزایش می‌یابد. به همین دلیل است که هر چه تقاضا برای یک توکن بیشتر باشد، قیمت آن در استخر نیز بالاتر می‌رود.
مزایای استفاده از AMM
مدل بازارساز خودکار (AMM) که در صرافی‌های غیرمتمرکزی مانند پنکیک سواپ به کار می‌رود، مزایای متعددی نسبت به سیستم‌های سنتی مبادله ارزهای دیجیتال دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این مزایا اشاره می‌کنیم:
- سرعت و کارایی بالا: در AMM، نیازی به یافتن یک طرف مقابل برای انجام معامله نیست. این امر باعث می‌شود که معاملات به سرعت و به صورت خودکار انجام شوند.
- دسترسی ۲۴ ساعته: استخرهای نقدینگی AMM همیشه باز هستند و کاربران می‌توانند در هر زمان از شبانه‌روز به آنها دسترسی داشته باشند.
- شفافیت کامل: تمام اطلاعات مربوط به استخرهای نقدینگی، از جمله میزان توکن‌های موجود و قیمت‌ها، به صورت عمومی قابل مشاهده است. این شفافیت به اعتماد کاربران کمک می‌کند.
- عدم نیاز به واسطه: در AMM، نیازی به یک نهاد مرکزی برای انجام معاملات نیست. این امر باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش امنیت می‌شود.
- تنوع بالای توکن‌ها: در AMM، می‌توان انواع مختلفی از توکن‌ها را با هم جفت کرد و استخرهای نقدینگی ایجاد کرد. این امر به کاربران امکان می‌دهد تا از بین طیف گسترده‌ای از ارزهای دیجیتال انتخاب کنند.
- انعطاف‌پذیری: AMMها به راحتی قابل تنظیم هستند و می‌توان آنها را برای انواع مختلفی از دارایی‌ها و بازارها به کار برد.
- پاداش‌های جذاب: تامین‌کنندگان نقدینگی در AMMها معمولاً پاداش‌هایی دریافت می‌کنند که باعث جذب سرمایه‌گذاران می‌شود.